W tym roku przypada 20 rocznica wpisania wieży wyciągowej szybu „Krystyna”, znajdującej się na terenie dawnej KWK „Szombierki” w Bytomiu, do rejestru zabytków nieruchomych na terenie województwa śląskiego. Dominująca nad miastem wieża, ze swoim charakterystycznym wyglądem przypominającym kształt górniczego młota, przez lata była pozostawiana bez opieki. Jednak w 2024 roku nadzieja na jej odnowienie pojawiła się w postaci koncepcji adaptacji tego miejsca oraz możliwości uzyskania funduszy z Unii Europejskiej.
Monumentalna wieża, mająca 57 metrów wysokości, jest nieodłączną częścią panoramy miasta Bytomia. Zlokalizowana jest nieopodal centrum miasta, dokładnie w dzielnicy Szombierki, przy ulicy Zabrzańskiej 7. Jako jeden z symboli miasta, pojawia się w widoku dla przechodniów idących ulicą Dworcową od Galerii Agora w stronę dworca PKP. Wspaniały widok obejmujący secesyjne kamienice, modernistyczny budynek dworca oraz dominujące na horyzoncie wieże szybów Krystyna i Ewa, stanowi esencję bytomskiego krajobrazu.
W 75. roku swojego istnienia, czyli w końcu 2004 roku, wieża wyciągowa szybu „Krystyna” została wpisana do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego. Chociaż wpis do rejestru nie poprawił jej stanu technicznego, zapobiegł jednak jej ewentualnemu zburzeniu przez kolejnych właścicieli. W 20. rocznicę wpisu do rejestru zabytków, proces degradacji wieży został zahamowany dzięki planom jej rewitalizacji.
Szyb „Krystyna” był częścią największej kopalni węgla kamiennego w Europie, Hohenzollerngrube, która później przemianowana została na KWK „Szombierki”. Basztowata wieża o wyglądzie górniczego młota została wybudowana w 1929 roku. Na początku nazwano ją Kaiser na cześć ostatniego niemieckiego króla i cesarza – Wilhelma II Hohenzollerna. Po zmianie nazwy kopalni, szyb otrzymał imię Krystyna.
Po rozpoczęciu procesu likwidacji KWK „Szombierki” w drugiej połowie lat 90. XX wieku, większość zabudowań została rozebrana. Jednak Szyb Krystyna, wpisany do rejestru zabytków, oraz sąsiadujący z nim Szyb Ewa, obecnie działający jako część Centralnego Zakładu Odwadniania Kopalń, przetrwały.
Po przejęciu terenu przez spółkę Armada Development S.A. w 2008 roku, pojawiły się ambitne plany na jego zagospodarowanie, które obejmowały budowę nowego osiedla i pola golfowego. Bytomski zabytek miał zostać zaadaptowany na centrum kulturowo-usługowe według projektu pracowni Medusa Group, która wygrała ogłoszony konkurs na koncepcję zagospodarowania tego miejsca.
W 2023 roku teren dawnej kopalni o powierzchni 20 hektarów, wraz z szybem Krystyna, został sprzedany przez syndyka masy upadłościowej firmie Multi Polymers z Lędzin. Nowy właściciel terenu jest producentem tworzyw sztucznych i specjalizuje się w sprzedaży i produkcji granulatów.
We wrześniu 2024 r., zarząd województwa śląskiego zdecydował o dofinansowaniu pięciu projektów rewitalizacji degradowanych terenów w ramach programu Fundusze Europejskie dla Śląskiego. Projekt rewitalizacji „Krystyny”, z budżetem wynoszącym 23 mln zł, otrzymał dofinansowanie w wysokości 15,5 mln zł, co stanowi pełną kwotę wnioskowaną przez firmę z Lędzin.
Według zapowiedzi prezesa Multi Polymers, Edwarda Bałdygi, prace renowacyjne mają rozpocząć się na wiosnę 2025 roku i powinny zająć około dwóch lat. Oczekuje się, że na początku 2027 roku zrewitalizowany szyb „Krystyna” zostanie udostępniony najemcom i turystom.